Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wspiera organizacje pozarządowe oraz partnerów społecznych, w działaniach na rzecz zwiększenia aktywności zawodowej i społecznej osób z niepełnosprawnościami. To jedno z najważniejszych zadań Funduszu. Wsparcie to jest uzupełnieniem inicjatyw, jakie stwarzają środki unijne w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego. Środki Funduszu w tym zakresie pozwalają na uzupełnienie wymaganego wkładu własnego w projektach.
Program "Partnerstwo dla osób z niepełnosprawnościami"
Uzasadnienie realizacji programu:
Zarządy poszczególnych województw oraz Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON):
- uznając standardy polityki państwa wobec osób z niepełnosprawnościami określone w Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, którą Polska ratyfikowała 6 września 2012 r.,
- realizując zadania w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej zawarte w ustawiez dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
- uwzględniając wytyczne ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarach: włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa, rynku pracy oraz edukacji z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020,
- uznając zapisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006,
- uznając postanowienia ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014 – 2020,
- mając na względzie dorobek intelektualny i praktyczny zawarty w dokumentach: Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej do świadczonej na poziomie lokalnych społeczności oraz wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej w celu odejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności – zestaw narzędzi, potwierdzają gotowość realizacji wspólnego programu z udziałem środków PFRON w zakresie finansowania ze środków PFRON wkładu własnego podmiotów, których projekty zostaną zakwalifikowane przez Zarząd Województwa do realizacji i dofinansowania w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych 2014 – 2020 (RPO).
I. Nazwa programu
„Partnerstwo dla osób z niepełnosprawnościami” – Program współpracy z Zarządami Województw w celu współfinansowania projektów organizacji pozarządowych wyłonionych do dofinansowania w drodze konkursów organizowanych przez Zarządy Województw w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych.
II. Definicje pojęć
Ilekroć w niniejszym dokumencie jest mowa o:
- ewaluacji programu – należy przez to rozumieć ocenę jakości, skuteczności i efektywności programu;
- Europejskim Funduszu Społecznym (EFS) – należy przez to rozumieć jeden z pięciu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej (UE), którego środki przeznacza się na współfinansowanie krajowych, regionalnych i lokalnych projektów, przyczyniających się do zwiększenia stopy zatrudnienia, polepszenia jakości miejsc pracy, a także do poprawy integracji na rynku pracy na szczeblu krajowym i regionalnym;
2a) Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) – należy przez to rozumieć jeden z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, którego zadaniem jest zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionów należących do Unii Europejskiej. Z EFRR pochodzi m.in. wsparcie inwestycji produkcyjnych i infrastrukturalnych oraz wsparcie udzielane małym i średnim przedsiębiorcom. - deinstytucjonalizacji usług – oznacza to proces przejścia od opieki instytucjonalnej do usług świadczonych w lokalnej społeczności, realizowany w oparciu o „Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności” i wymagający z jednej strony rozwoju usług świadczonych w lokalnej społeczności, a z drugiej strony stopniowego ograniczenia usług w ramach opieki instytucjonalnej. Integralnym elementem deinstytucjonalizacji usług jest profilaktyka, mająca zapobiegać umieszczaniu osób w opiece instytucjonalnej;
- mieszkaniu wspomaganym – oznacza to usługę świadczoną w lokalnej społeczności, w postaci mieszkania lub domu przygotowującego osoby w nim przebywające, pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia lub zapewniającego pomoc w prowadzeniu samodzielnego życia, zgodnie z definicją zawartą w wytycznych ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020;
- monitorowaniu – należy przez to rozumieć proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji na temat programu w aspekcie finansowym i rzeczowym;
- organizacjach pozarządowych – należy przez to rozumieć:
- organizacje pozarządowe, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w tym fundacje i stowarzyszenia,
- osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego,
- podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2-4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
- osobach z niepełnosprawnościami – należy przez to rozumieć osoby niepełnosprawne, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 rokuo rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
- otoczeniu osób z niepełnosprawnością – należy przez to rozumieć osoby spokrewnione lub niespokrewnione wspólnie zamieszkujące i gospodarujące, a także inne osoby z najbliższego środowiska osób z niepełnosprawnościami. Za otoczenie osób z niepełnosprawnościami można uznać wszystkie osoby, których udział w projekcie jest niezbędny dla skutecznego wsparcia tych osób;
- PFRON – należy przez to rozumieć Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych;
- regionalnych programach operacyjnych – należy przez to rozumieć dokumenty, które określają działania i obszary wsparcia w perspektywie finansowej 2014 – 2020 na terenie poszczególnych województw, dalej zwane RPO;
- Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych (SZOOP) – oznacza dokument przygotowany zgodnie z ustawą z dnia 11 lipca 2014 roku o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014 – 2020 przyjmowany przez Instytucję Zarządzającą (IZ) programem operacyjnym oraz zatwierdzany w zakresie kryteriów wyboru projektów przez Komitet Monitorujący (KM). Dokument określa w szczególności zakres działań lub poddziałań realizowanych w ramach poszczególnych osi priorytetowych programu operacyjnego;
- usługach asystenckich – oznacza to usługi świadczone przez asystentów na rzecz osób z niepełnosprawnościami, umożliwiające stałe lub okresowe wsparcie tych osób w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego, niezbędnych do ich aktywnego funkcjonowania społecznego, zawodowego lub edukacyjnego.
III. Podstawa prawna programu
Podstawą prawną uruchomienia i realizacji programu jest art. 47 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
IV. Cele programu
- Celem strategicznym programu jest wzrost aktywności zawodowej i społecznej osób z niepełnosprawnościami osiągany poprzez zintensyfikowanie działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe, którym wsparcie uzyskane w programie umożliwi realizację projektów dedykowanych osobom z niepełnosprawnościami, dofinansowanych ze środków europejskich w ramach RPO.
- Celami operacyjnymi programu są:
- wspieranie pełnego i skutecznego udziału osób z niepełnosprawnościami w społeczeństwie obywatelskim;
- wyrównywanie szans współuczestnictwa w społeczeństwie obywatelskim osób z niepełnosprawnościami, zagrożonych wykluczeniem społecznym z powodu braku adekwatnych do potrzeb form wsparcia, w tym w szczególności usług wspierających świadczonych w miejscu pracy, miejscu zamieszkania, placówkach rehabilitacyjnych, edukacyjnych i opiekuńczych;
- deinstytucjonalizacja usług wspierających rehabilitację zawodową i społeczną osób z niepełnosprawnościami;
- współpraca PFRON z Zarządami Województw w zakresie stałego polepszania warunków życia oraz zapewnienia odpowiednich usług wspierających dla osób z niepełnosprawnościami.
V. Formy pomocy i zakres współpracy
- Dofinansowane ze środków PFRON w ramach programu projekty powinny dotyczyć przede wszystkim:
- zapewnienia dostępności świadczonych dla ogółu ludności w społeczności lokalnej usług i urządzeń, tak by były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami, na zasadzie równości z innymi osobami oraz odpowiadały ich potrzebom;
- tworzenia dedykowanych osobom z niepełnosprawnościami zindywidualizowanych i efektywnych form wsparcia, w tym pomocy osobistej (usługi asystenckie), wszechstronnej rehabilitacji, zatrudnienia wspomaganego, edukacji i usług społecznych (w tym tymczasową opiekę dającą wytchnienie stałym opiekunom),w taki sposób, aby usługi:
- były oparte na multidyscyplinarnej ocenie indywidualnych potrzeb i potencjału osób z niepełnosprawnościami,
- były tworzone z uwzględnieniem opinii i uwag osób – beneficjentów wsparcia,
- wspierały udział i integrację w społeczeństwie oraz włączenie we wszystkie aspekty życia społeczeństwa, były dobrowolne i dostępne dla osób z niepełnosprawnościami możliwie blisko społeczności, w których żyją, w tym na obszarach wiejskich,
- ułatwiały mobilność osób z niepełnosprawnościami, w sposób i w czasie przez nie wybranym (fakultatywnie w zależności od zdiagnozowanych potrzeb),
- obejmowały pomoc z zakresu mieszkalnictwa wspomaganego dla osób z niepełnosprawnościami (fakultatywnie w zależności od zdiagnozowanych potrzeb),
z zastrzeżeniem zgodności celów i działań z:- SZOOP RPO poszczególnych województw, które przystąpią do realizacji programu,
- regulaminami konkursów ogłaszanych przez Zarządy Wojewódzkie, które przystąpią do realizacji programu,
- wytycznymi horyzontalnymi Ministra Infrastruktury i Rozwoju, w szczególności dotyczącymi realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa, rynku pracy oraz edukacji.
- Zalecenia dotyczące zakresu i kierunku zadań priorytetowych realizowanych na rzecz osób z niepełnosprawnościami w ramach programu określane będą przez Zarząd Województwa we współpracy z PFRON. Potencjalni adresaci konkursu oraz obszary wsparcia będące jego przedmiotem konsultowane będą każdorazowo z PFRON.
VI. Zasięg i okres realizacji programu
- Program realizowany jest od dnia zatwierdzenia przez Radę Nadzorczą PFRON.
- Termin zakończenia realizacji programu określi Rada Nadzorcza PFRON.
- Program realizowany jest na terenie województw wdrażających RPO, które podejmą decyzję o przystąpieniu do programu.
VII. Adresaci programu
- Adresatami programu są organizacje pozarządowe, których projekty zostaną zakwalifikowane przez Zarządy Województw do realizacji w ramach RPO, spełniające kryterium dostępu do finansowania wkładu własnego ze środków PFRON.
- Szczegółowe warunki udziału w programie oraz wzory dokumentów określone zostaną w procedurach realizacji programu, po akceptacji dokumentów przez IZ RPO.
VIII. Beneficjenci wsparcia
Beneficjentami wsparcia w projektach realizowanych przez organizacje pozarządowe, które spełnią kryteria dostępu do uczestnictwa w programie, wskazane w rozdz. VII ust. 1 oraz rozdz. IX ust. 3 pkt 2 lit. c, są osoby z niepełnosprawnościami.
IX. Realizatorzy programu i ich zadania
- Podmiotami odpowiedzialnymi za koordynację i wdrażanie działań związanych z realizacją programu są:
- Rada Nadzorcza PFRON;
- Zarząd PFRON;
- Biuro i Oddziały PFRON;
- Zarządy Województw.
- Do zadań Rady Nadzorczej PFRON należy:
- zatwierdzenie programu;
- podejmowanie decyzji w sprawie zmian w programie, po wcześniejszych konsultacjach z Zarządami Województw, na terenie których program będzie realizowany;
- podejmowanie decyzji w zakresie zasięgu i okresu realizacji programu.
- Do zadań Zarządu PFRON należy:
- wnoszenie do Rady Nadzorczej PFRON projektów modyfikacji programu, po wcześniejszych konsultacjach z Zarządami Województw, na terenie których program będzie realizowany;
- zatwierdzenie procedur realizacji programu oraz dokumentów stanowiących załączniki do procedur:
- wzoru porozumienia zawieranego z Zarządem Województwa, określającego szczegółowy zakres współpracy ze wskazaniem praw i obowiązków stron w ramach programu, wskazujących sposób przepływu środków finansowych pomiędzy PFRON, a województwem (zapisy nie będą warunkowały podpisania przez Marszałka z organizacją pozarządową umowy realizacyjnej w ramach RPO od decyzji PFRON o finansowaniu wkładu własnego tej organizacji), uwzględniających specyfikę i uwarunkowania wynikające z RPO i SZOOP poszczególnych województw,
- wzoru umów realizacyjnych podpisywanych przez PFRON z Zarządem Województwa w zakresie realizacji programu oraz środków finansowych PFRON przeznaczanych na realizację programu,
- szczegółowych kryteriów dostępu dla wnioskodawców, określających warunki ubiegania się o środki PFRON w ramach programu ,,Partnerstwo dla osób z niepełnosprawnościami”,
- skreślony;
- dokonywanie corocznie podziału środków finansowych przewidzianych w planie finansowym PFRON na realizację programu (warunkiem podejmowania decyzji finansowych w ramach programu jest posiadanie w planie finansowym PFRON środków na realizację programu);
- podejmowanie decyzji o terminach realizacji programu w poszczególnych latach, na podstawie porozumień zawartych z Zarządami Województw;
- dokonanie oceny realizacji programu po jego zakończeniu.
- Do zadań Biura i Oddziałów PFRON należy:
- realizacja programu zgodnie z trybem określonym w procedurach programu;
- przedkładanie Zarządom Wojewódzkim list wnioskodawców spełniających kryteria dostępu do uczestnictwa w programie;
- współpraca z Zarządami Województw w celu włączania środków PFRON na finansowanie wkładów własnych w projektach realizowanych przez organizacje pozarządowe na rzecz osób niepełnosprawnych lub ich otoczenia;
- zarządzanie programem;
- monitorowanie programu;
- kontrola wydatkowania środków PFRON;
- dokonywanie okresowej i końcowej ewaluacji programu.
- Do zadań Zarządu Województwa należy:
- podejmowanie decyzji o terminach realizacji konkursów ogłaszanych w ramach programu w poszczególnych latach jego realizacji na podstawie porozumienia zawartego z PFRON;
- opracowanie dokumentacji konkursowej zawierającej szczegółowe warunki oceny merytorycznej i formalnej,
- ocena formalna projektów;
- ocena merytoryczna projektów;
- obsługa prawno–finansowa wynikająca zarówno z zapisów porozumienia zawartego z PFRON jak i faktu podjęcia decyzji o dofinansowaniu projektu w ramach RPO;
- nadzór nad realizacją projektów w tym kontrola;
- ewaluacja projektów.
X. Finansowanie realizacji programu
- Budżet programu tworzony jest ze środków będących w dyspozycji PFRON.
- Przekazywanie środków finansowych PFRON Zarządom Województw w ramach programu następuje na podstawie zawartych przez Oddziały PFRON umów realizacyjnych, w wysokości wynikającej z sumowania wkładów własnych w projektach wnioskodawców spełniających kryteria dostępu do uczestnictwa w programie.